TÔN GIÁO TỨ ÂN HIẾU NGHĨA
BAN VẬN ĐỘNG
TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TỨ ÂN HIẾU NGHĨA
I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH ĐẠO TỨ ÂN HIẾU NGHĨA :
Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa ra đời tháng 5 năm 1867 tại Cù lao ba (nay là huyện An Phú tỉnh An Giang) do ông Ngô Lợi sáng lập. Ông sinh tại Mõ Cày – Bến Tre là sĩ phu cần vương tham gia khởi nghĩa vùng Mỹ Tho – Tiền giang bị giặc truy lùng ông chạy về vùng thất sơn An giang ẩn thân. Tại đây ông chính thức truyền đạo thu nhận tín đồ với tên gọi là Tứ Ân Hiếu Nghĩa. Đến tháng 9 năm 1870 ông thụ phong danh hiệu đức Bổn Sư tháng 7 năm 1872 ông cất ngôi chùa Tứ Ân Hiếu Nghĩa đầu tiên tại Bình long. Đầu năm 1876 ông dẫn tín đồ vào núi tượng khai hoang năm 1879 ông lập thôn An định nơi đây được xem là Thánh địa của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa. Vaì năm sau nhiều làng mới được thành lập tại vùng thung lũng giữa núi Tượng và núi Dài trong vòng 10 năm 26 ngôi chùa đình miếu được xây dựng để tín đồ hành đạo cúng lễ. Cùng với quá trình khai hoang lập thôn đấu tranh chống xâm lược vừa vận động nhân dân tăng gia sản xuất ổn định cuộc sống. Ngô Lợi đẩy mạnh việc truyền đạo thu nhận tín đồ. Sau mười năm truyền đạo đức Bổn Sư Ngô Lợi đã mở rộng đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa khắp các tỉnh miền tây nam bộ Tôn chỉ hành đạo của Tứ Ân Hiếu Nghĩa là “học Phật tu nhân” “Tứ đại trọng ân” cư sĩ tại gia lấy đạo hiếu làm đầu không thừa nhận ly gia cát ái không đặt ra giới luật khắc khe và không có sự phân biệt kiêng kỵ khác nhau giữa chức sắc với tín đồ. Giáo lý của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa là sự tổng hợp hoà đồng các quan niệm cũng như các đối tượng thờ cúng của 3 tôn giáo : Phật giáo Nho giáo Lão giáo kết hợp với tín ngưỡng dân gian tạo nên sự phong phú thăng bằng trong đời sống tâm linh của nông dân Nam bộ Kinh sách của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa là những lời giáo huấn được viết bằng chữ Hán chữ Nôm của đức Bổn Sư tryền dạy bao gồm 24 bộ kinh trong đó có 3 bộ kinh chủ yếu là : bộ Pháp bửu trường sanh ; bộ kinh Siêu độ và bộ sám giảng Ngũ giáo. Bên cạnh hệ thống kinh sách truyền dạy đạo lý nghi thức thờ cúng đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa còn có hệ thống sám giảng được các cao đồ (ông Trò ông Gánh) sáng tác. Cụ thể hoá những lời dạy của đức Bổn Sư được viết bằng thể thơ lục bát ngũ ngôn thất ngôn nhằm phục vụ những bài cúng dường và khuyên răn người đời tu nhân tích đức nên sám giảng được truyền miệng rộng rãi và dễ dàng bám sâu vào tiềm thức của tín đồ.
Chùa Pi Lai Núi Tượng
Sau khi đức Bổn Sư viên tịch (1890) tại núi Tượng đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa không có người kế vị các mối đạo đều do ông trò ông Gánh phụ trách. Không lâu sau đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa có sự phân hoá mặt khác do sự truy lùng kiểm soát gắt gao của thực dân Pháp. Một số ông Gánh rời vùng Thất sơn toả đi các nơi họ dựng chùa truyền đạo. Do đó đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa đã hình thành hai hệ thống. Một hệ thống duy trì và phát triển ở các làng được coi là thánh địa của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa như : An Định An Hoà An Thành An Lập thuộc vùng Thất sơn An giang tín đồ ở nơi nầy gọi là tín đồ nội thôn. Hệ thống thứ hai là tín đồ ở nơi mà các ông Gánh đi truyền đạo tại các địa phương như : Kiên giang Đồng tháp Bến tre Tiền giang Cần thơ Bà rịa vũng tàu hệ thống nầy gọi là ngoại thôn.
Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa ra đời và phát triển gắn liền với phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp chống Mỹ và chiến tranh biên giới tây nam nhiều tín đồ Tứ Ân Hiếu Nghĩa tích cực tham gia bảo vệ cán bộ cách mạng tiếp tế cung cấp lương thực thực phẩm thuốc chửa bệnh làm giao liên một số tín đồ là chiến sĩ cách mạng chiến đấu kiên cường hy sinh tính mạng của mình cho tổ quốc góp phần vào thắng lợi sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc thống nhất đất nước nhiều tín đồ được Nhà nước phong tặng danh hiệu huân chương huy chương gia đình có công với cách mạng. Toàn xã được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Đó là niềm tự hào của tín đồ đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa nói riêng và nhân dân Ba chúc nói chung. 
II. HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠO TỨ ÂN HIẾU NGHĨA
Tôn chỉ hành đạo của Tứ Ân Hiếu Nghĩa là “học Phật tu nhân’ “tứ đại trọng ân”. Học phật là học những điều dạy của phật thực hiện thập nhị lệ sự (12 điều tuân) : nhứt kính thiên địa nhị lễ thần minh tam phụng tổ tiên tứ hiếu song thân ngủ thủ vương pháp lục trọng sư trưởng thất ái huynh đệ bát tín bằng hữu cửu lục tông tộc thập hoà hương lân thập nhất biệt phu phụ thập nhị giáo tử tôn. Tín đồ thành tâm thiện niệm lục tự Di đà và các bài kinh Tứ Ân Hiếu Nghĩa của đức Bổn Sư lần xâu chuổi và chuông mõ hàng tháng có 5 lễ cúng vào các ngày mùng 9 15 19 29 30 âm lịch. Hằng năm có các lễ cúng vào các ngày cúng tam ngươn tứ giáo và lễ giỗ đức Bổn Sư . Người sáng lập đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa được tôn là đức Bổn Sư ông gọi tín đồ là bá gia tín đồ gọi nhau là thân bằng các cao đồ theo đức Bổn Sư để ghi chép lời truyền dạy gọi là ông Trò người được giao trong nôm việc đạo một nhóm tín đồ gọi là ông Gánh các trưởng gánh là thành viên của Hội đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa . Các trưởng Gánh đều bình đẳng như nhau về quyền lợi và nghĩa vụ được tôn vinh theo cha truyền con nối dưới trưởng gánh có Thông tín Cư sĩ và Thủ lễ giúp việc theo chức năng nhiệm vụ được giao và do trưởng gánh đề cử cúng hội bửu đài đoan ngũ chánh đán …
Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa hiện nay có 24 gánh nội thôn và 15 đại diện gánh ngoại thôn cơ cấu tổ chức của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa khá đơn giản nhưng chặt chẽ phù hợp với điều kiện hiện nay. Cơ sở thờ tự đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa là hệ thống các chùa đình miếu tam bửu gia và bàn thờ tại gia đình. Chùa là nơi thờ tự chung của nhóm tín đồ trong gánh để thực hành nghi thức cúng lễ chùa là còn nơi để chửa bệnh cho tín đồ chùa tập trung nhiều nhất tại các làng An định An hoà An thành An lập. Bên cạnh hệ thống chùa tại các làng có đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa còn có các đình miếu là nơi diễn ra các sinh hoạt tôn giáo của tín đồ và là một bộ phận trong hoạt động tôn giáo do các trưởng gánh trực tiếp phụ trách. Ngoài ra ở mỗi gia đình tín đồ có nhiều bàn thờ như bàn thờ tổ tiên ông bà được đặt giữa nhà phía trên có thờ tấm trần điều trước nhà có bàn thông thiên hai tầng thờ thổ trạch thần và thiên la thần Quá trình hoạt động và phát triển của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa trong gồm 150 năm qua sau ngày đức Bổn Sư viên tịch các cao đồ ông trò các vị trưởng gánh kế tục và truyền đạt tinh thần truyền dạy của đức Bổn Sư chăm lo đạo sự và giữ gìn phát triển đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa đến ngày hôm nay.
III. ĐỜI SỐNG KINH TẾ VĂN HOÁ XÃ HỘI CỦA TÍN ĐỒ ĐẠO TỨ ÂN HIẾU NGHĨA :
Đời sống kinh tế của tín đồ đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa từng bước được phát triển sau khi chiến tranh kết thúc tín đồ cùng với nhân dân chính quyền tập trung khôi phục lại sản xuất tự cung tự cấp trình độ sản xuất còn thấp kém lạc hậu tỉ lệ hộ nghèo còn khá cao. Ngày nay đại bộ phận tín đồ đã ứng dụng khoa học kỷ thuật vào sản xuất thông qua các chương trình khuyến nông bảo vệ thực vật … đã tạo điều kiện thuận lợi cho tín đồ đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi làm ra sản phẩm có chất lượng phục vụ nhu cầu người tiêu dùng phát triển mạnh thương mại dịch vụ mở rộng các ngành nghề công nghiệp khôi phục lại các ngành nghề truyền thống như : đồ gỗ se nhang bánh phồng … vừa giải quyết việc làm vừa tăng thu nhập vừa cung cấp cho khách tham quan suốt cả năm. Từ đó thu nhập bình quân đầu người từ 3 6 triệu đồng/năm tăng lên 6 4 triệu đồng người/năm với sự phát triển kinh tế đời sống ngày càng phát triển tín đồ có điều kiện xây cất sửa chửa nhà ở mua sắm các phương tiện công cụ phục vụ sản xuất và sinh hoạt Đời sống văn hoá ngày càng phát triển tín đồ đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa rất quan tâm đến việc nâng cao trình độ dân trí tích cực cho con em học tập ở các trường phổ thông cao đẳng đại học. Hiện nay có nhiều học sinh thành đạt trở thành cán bộ công chức đang công tác ở các cơ quan ban ngành xã huyện tỉnh. Bên cạnh đó các trưởng gánh còn hướng dẫn giảng dạy chữ nôm cho thông tín thủ lễ cư sĩ tín đồ. Hằng năm việc tổ chức các ngày lễ cúng lễ hội từng bước được nâng cấp thu hút hằng chục ngàn khách thập phương về viếng cúng góp phần làm phong phú thêm đời sống sinh hoạt tôn giáo. Các phong trào văn hoá văn nghệ đều được phát triển mạnh thành lập đội nhạc lễ đàn ca tài tử đội bóng đá bóng chuyền phục vụ trong sinh hoạt của tín đồ. Hằng năm Ban quản tự xuất kinh phí sửa chửa trùng tu chùa miếu cơ sở thờ tự ngày càng khang trang hơn. Góp phần giữ gìn giá trị bản sắc văn hoá tôn giáo. Đại bộ phận tín đồ tích cực tham gia phong trào “TDĐKXĐSVH” đến nay đã công nhận 85% hộ gia đình tín đồ đạt chuẩn gia đình văn hoá nhiều gương người tốt việc tốt gia đình hiếu học gia đình tiêu biểu được nhà nước khen thưởng hàng năm. Các phong trào xã hội từ thiện xoá đói giảm nghèo được tín đồ tích cực hưởng ứng tham gia đóng góp giúp đỡ các gia đình nghèo khó khăn hoạn nạn chăm lo các gia đình chính sách hiện nay toàn xã có 5 bà mẹ việt nam anh hùng 03 anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân 642 gia đình thương binh liệt sĩ 293 gia đình có công với cách mạng 138 đảng viên là tín đồ đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa hầu hết các đôí tượng gia đình chính sách đều được hỗ trợ ổn định cuộc sống. Ngoài ra trong tín đồ cũng vận động đóng góp xây dựng nhà tình nghĩa nhà tình thương nhà đại đoàn kết đóng góp xây dựng hội khuyến học hỗ trợ giúp đỡ bệnh nhân nghèo bình quân hàng trăm triệu đồng mỗi năm. 
Tình hình an ninh chính trị trật tự xã hội luôn được ổn định đa số tín đồ chấp hành tốt chủ trương chính sách của Đảng pháp luật Nhà nước nhất là pháp lệnh tín ngưỡng tôn giáo và nghị định 26 của chính phủ về công tác tôn giáo. Bên cạnh đó tín đồ đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa tích cực tham gia các phong trào do địa phương tổ chức trong các ngày lễ cúng của đạo đều có đội trật tự bảo vệ trật tự xã hội giữ gìn tốt không để xảy ra các vụ việc làm mất trật tự xã hội tham gia tốt phong trào quần chúng bảo vệ an ninh tổ quốc phòng chống các tệ nạn xã hội. Vận động tín đồ thực hiện sống tốt đời đẹp đạo. Phấn đấu vì mục tiêu dân giàu nước mạnh xã hội công bằng dân chủ văn minh. Nhận xét chung: Từ ngày đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa ra đời đến nay hoạt động của Đạo diễn ra bình thường đúng theo tôn chỉ mục đích đường hướng hành đạo là “học phật tu nhân”. Số lượng tín đồ ngày càng phát triển. Đời sống tín đồ ngày càng phát triển ổn định tham gia tốt các phong trào xã hội ở địa phương. Sống tốt đời đẹp đạo chăm lo xây dựng gia đình ấm no hạnh phúc sống có văn hóa. Đoàn kết thương yêu giúp đỡ mọi người luôn tích cực tham gia xóa đói giảm nghèo bảo vệ tốt trật tự xã hội. Tích cực trong phong trào phòng chông bảo vệ an ninh tổ Quốc.
BAN VẬN ĐỘNG TÔN GIÁO T.A.H.N ( Núi Tượng-Ba Chúc Tri Tôn An Giang )
